• W jaki sposób przeprowadzić postępowanie spadkowe?
• Jaka jest kolejność dziedziczenia ustawowego?
• Jak unieważnić testament?
• W jaki sposób dokonać działu spadku?
• Co zrobić gdy spadkobierca zgłasza się z roszczeniem o zachowek?
• Jak przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku?
• Jak uniknąć długów spadkowych?
• Jak skutecznie dochodzić zachowku?
• Jak zaliczyć darowizny na poczet schedy spadkowej?
• Ile kosztuje postępowanie o dział spadku?
• Ile czasu potrwa postępowanie spadkowe?
• Czy Sąd obciąży mnie kosztem opinii biegłych?
• Czy zachowek podlega dziedziczeniu?
• Kto dziedziczy roszczenie o zachowek?
• Jakie jest przedawnienie roszczeń o zachowek?
• Co w sytuacji gdy spadkobierca pozostawił kilka testamentów?
• Jak przeprowadzić postępowanie o dział spadku?
• Czy każdy testament własnoręczny jest ważny?

Ile razy zdarzało się, iż chcąc pozbawić uprawnionych do zachowku tj. najbliższych, spadkodawcy podawali jedną z kodeksowych podstaw wydziedziczenia, tylko po to by, spadkobierca testamentowy po śmierci spadkodawcy, nie musiał borykać się ze żmudnym postępowaniem o zachowek. Jak wiadomo papier wszystko przyjmie, jeżeli wskazana przez spadkodawcę podstawa wydziedziczenia w rzeczywistości nie istnieje, w pozwie o zachowek możemy żądać ustalenie bezskuteczności wydziedziczenia. Notariusz, który sporządza akt notarialny nie bada czy przesłanki wydziedziczenia rzeczywiście zaistniały. Sporządzi ostatnią wolę, pouczając oczywiście spadkodawcę o konsekwencjach swojego oświadczenia, jednakże jego rola na tym się kończy. Dlatego też, w sytuacji gdy spotka nas taka przykra sytuacja, możemy zawsze dochodzić swoich roszczeń w postępowaniu o zachowek. Należy udowodnić swoje racje i wskazać, iż żadna z kodeksowych przesłanek którymi są: postępowanie uporczywie wbrew woli spadkodawcy, dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych, nie wystąpiła. Jeżeli spadkodawca podał jako podstawę, występowanie tylko jedną z podstaw, musimy udowodnić, iż ta konkretna przesłanka nie wystąpiła. W udowodnieniu powyższego, należy posiłkować się zeznaniami świadków, korespondencją, ew. innymi dowodami, dzięki którym będziemy w stanie udowodnić nasze rację. Przydatne mogą okazać się również dokumenty, akta innych spraw np. karnych.

Co znaczy oznaczona część i jak wyliczyć udział spadkowy? Jeżeli jesteśmy niezdolni do pracy, bądź małoletni - należy się nam 2/3 udziały spadkowego, w innych przypadkach połowa. Udziałem spadkowym jest nic innego jak ta część w spadku, który powinien nam przypaść, w przypadku dziedziczenia ustawowego.Przykład Zmarła matka, do kręgu spadkobierców ustawowych należą jej 3 córki (pełnoletnie), udział każdej z nich wynosi 1/3, natomiast wysokość zachowku zamyka się w wartości 1/6, tj. połowy z 1/3. Kiedy możemy wystąpić z żądaniem? Jeżeli nie otrzymaliśmy należnej nam części bądź to w drodze darowizny, bądź powołania do spadku, jak również w drodze zapisu. Do kogo kierujemy żądanie? W pierwszej kolejności do spadkobierców, następnie do osób na rzecz których został uczyniony zapis windykacyjny wreszcie do osób które otrzymały od spadkodawcy darowiznę. W praktyce najczęściej występuje się z roszczeniem przeciwko spadkobiercy testamentowemu. Zapisobierca odpowiada w drugiej kolejności - zamiast spadkobiercy. Odpowiedzialność zapisobiercy jest ograniczona kwotowo tj. do wysokości otrzymanego przysporzenia. Jeżeli zapisobierca sam jest uprawniony do zachowku jego odpowiedzialność kończy się wraz z kwotą przysługującemu mu zachowku. Wreszcie swoje roszczenie możemy skierować do osoby która otrzymała darowiznę. Przedawnienie Roszczenia o zachowek przedawniają się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu, ewentualnie otwarcia spadku. Krok po kroku W pierwszej kolejności musimy przeprowadzić stwierdzenie nabycia spadku (przed Sądem), ew. spadkobierca musi otrzymać akt poświadczenia dziedziczenia (przed notariuszem), dopiero po stwierdzeniu kto dziedziczy po spadkodawcy możemy wystąpić ze stosownym żądaniem. Przed wystąpieniem na drogę postępowania Sądowego z roszczeniem o zachowek, zalecam wystosowanie wezwania do zapłaty.

spowodowaną, sporządzeniem ostatniej woli w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli W przedmiotowym postępowaniu nie obejdzie się bez opinii biegłego z zakresu psychiatrii, który na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego (zeznań świadków, ew. dokumentacji medycznej), odpowie na postawione przez Sąd pytanie. Należy pamiętać, iż jakakolwiek stwierdzona choroba, sama przez się, nie przesądza o tym iż zmarły w momencie sporządzania ostatniej woli, był wstanie wyłączającym jej powzięcie. Nie mówimy tutaj o skrajnych przypadkach w których Notariusz odmówił by sporządzenia Aktu Notarialnego. Dlatego też, jeżeli jesteśmy spadkobiercą testamentowym i bronimy sowich racji w Sądzie, a właściwie wykonania ostatniej woli spadkodawcy, który często był nam bliski, warto jest zadbać o należycie przeprowadzone postępowanie dowodowe. Nikt nie zgłosi za nas wniosków dowodowych, których przeprowadzenie pozwoli ustalić istotne okoliczności dla rozpatrzenia sprawy. Liczy się moment sporządzania testamentu, więc ta chwila będzie dla nas istotna z punku widzenia ważności testamentu. Koniec końców dla Sądu najważniejsze będą wnioski końcowe opinii biegłego, więc jeżeli się z nią nie zgadzamy pamiętajmy o zgłoszeniu stosownych zastrzeżeń.

W skrócie powyższe dokumenty ustalają, kto i w jakim zakresie dziedziczy po danej osobie, bowiem wskazują ułamek w jakim dziedziczymy po zmarłym. Kolejnym etapem jest wydanie postanowienia o dziale spadku, w którym to Sąd wskaże konkretnie, które ze składników majątku przypadają danej osobie, na podstawie uprzednio ustalonej wartości ułamkowej w spadku. To właśnie do momentu wydania powyższego postanowienia, spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Oznacza to, że wierzyciel może skierować roszczenia do jednego, bądź każdego z osobna żądając wskazanej przez siebie części, niekoniecznie odpowiadającej wielkości przypadającego udziału. Z chwilą dokonania działu spadku, spadkobiercy odpowiadają do wielkości przypadających im udziałów. Jeżeli któryś ze spadkobierców spłacił dług przed dokonaniem działu spadku, może dochodzić od pozostałych spadkobierców zwrotu uiszczonego długu (roszczenie regresowe). Może żądać powyższego w odrębnym postępowaniu, natomiast jeżeli zostało wszczęte postępowanie nieprocesowe o dział spadku, musi zgłosić powyższe żądanie w przedmiotowym postępowaniu.

Małżonek pozostający przy życiu nie będzie również mógł dochodzić zachowku, w sytuacji gdy zmarły za życia rozporządził swoim majątkiem, bądź to w postaci testamentu, bądź w postaci uczynionej darowizny. Orzeczenie separacji musi być prawomocne. Jeżeli śmierć nastąpiła w trackie toczącego się postępowania na zasadzie art. 940 kc, każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem, może żądać wyłączenie małżonka od dziedziczenia na mocy orzeczenia sądu. Przesłanką do dochodzenia powyższego jest wystąpienie przez spadkodawcę (zmarłego) z żądaniem orzeczenia rozwodu, bądź separacji z orzeczeniem wyłącznej winy drugiego małżonka. Przyjmuje się również, iż w sytuacji gdy pozwany (spadkodawca) wyraża zgodę na rozwód z wyłącznej winy powoda (małżonka pozostającego przy życiu) zapis zawarty w art. 940 § 1 zostaje spełniony. Termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku. Sprawa o rozwód zostaje umorzona. Spadkobierca testamentowy, musi wystąpić z oddzielnym powództwem, w którym będzie musiał udowodnić, iż żądanie winy w sprawie o rozwód było uzasadnione, jak również iż nie zachodziły negatywne przesłanki orzeczenia rozwodu. Jeżeli Sąd przyzna nam rację i orzeknie zgodnie z naszym żądaniem, nastąpi skutek taki jakby drugi z małżonków w ogóle nie dożył otwarcia spadku.

Jeżeli przedmiotowe darowizny wartością znacznie odbiegają od siebie, bądź tylko niektóre z dzieci otrzymało darmowe przysporzenie, w postępowaniu spadkowym można pokusić się o zgłoszenie roszczenia zaliczenia darowizn na poczet schedy spadkowej. Powyższe obowiązuje gdy dział spadku dokonywany jest pomiędzy zstępnymi albo zstępnymi a małżonkiem. Co w sytuacji gdy wartość darowizny przewyższa wartość schedy spadkowej? - Przy dziale spadku nie uwzględnia się ani zapisu bądź darowizny ani spadkobiercy, który rzeczone przysporzenie otrzymał. W jaki sposób dokonujemy zaliczenia darowizny na poczet schedy spadkowej? - Wartość darowizny doliczamy do spadku, który ulega podziałowi, następnie obliczamy wartość schedy spadkowej każdego ze spadkobierców, końcowo zaliczamy na poczet uzyskanej schedy wartość poczynionej darowizny. Czy uwzględnia się pożytki z przedmiotu darowizny? - Nie Jaką wartość przedmiotu darowizny przyjmujemy? – Stan darowizny z momentu jej dokonania, ceny obecne Które darowizny nie podlegają zaliczeniu? – drobne darowizny zwyczajowo przyjęte, w sytuacji gdy z oświadczenia spadkodawcy, bądź innych okoliczności wynika, iż darowizna została dokonana ze zwolnieniem z obowiązku zaliczenia.

że do zaspokojenia roszczenia o zachowek dojdzie na zasadzie art. 453 kc. może pojawić się problem podatku od spadku i darowizn po stronie uprawnionego do zachowku, oraz podatku dochodowego po stronie spadkobiercy testamentowego. Zaczynając od spadkobiercy testamentowego, wobec nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku odpłatnego zbycia nabytych w drodze spadku nieruchomości lub praw majątkowych pięcioletni termin liczy się od dnia nabycia nieruchomości lub praw majątkowych przez spadkodawcę. Ponadto należałoby pochylić się nad kwestią tego, czy aby na pewno mamy do czynienia z sytuacją odpłatnego zbycia, skoro spadkobierca testamentowy w zamian za dokonaną czynność nie otrzymuje żadnego przysporzenia. Odnosząc się do uprawnionego do zachowku, to winien on dokonać zgłoszenia do Urzędu Skarbowego w terminie 6 miesięcy liczonych od dnia zaspokojenia roszczenia. Bowiem obowiązek podatkowy powstaje z tą właśnie chwilą. Skorzystanie ze zwolnienia podatkowe, które przysługuje małżonkom, wstępnym, zstępnym, pasierbowi, rodzeństwu, ojczymowi oraz macosze, pozwoli uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji finansowych.

Jeżeli w trakcie toczącego się postępowania jeden z uczestników umrze, Sąd z urzędu zawiesi postępowanie. Spadkobiercy (najczęściej - dzieci, siostra) chcą ,,dokończyć” toczące się postępowanie (podziałowe), winni przeprowadzić postępowanie spadkowe (o stwierdzenie nabycia spadku –przed Sądem, bądź pozyskać akt poświadczenia dziedziczenia – przed notariuszem), po ustaleniu kręgu spadkobierców, można wnosić o podjęcie uprzednio zawieszonego postępowania. Należy pamiętać, iż jeżeli spadkobiercy nie są zainteresowani uregulowaniem kwestii spadkowych, również uczestnik (były małżonek) postępowania o podział majątku wspólnego wykazując interes prawny, może złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, dzięki czemu po prawomocnym zakończeniu postępowania, również będzie mógł złożyć wniosek o podjęcie zawieszonej sprawy podziałowej. Po podjęciu postępowania, ustaleni spadkobiercy wchodzą w prawa zmarłego, tutaj w zależności od tego kto nabył prawa do spadku należy zmodyfikować roszczenie. Jeżeli prawa do spadku nabyła tylko jedna osoba, nie zajdzie potrzeba dokonywania działu spadku, dotychczas prowadzona sprawa zostanie rozszerzona o wniosek dot. zniesienia współwłasności. Wszystko zależy od ilości uczestników postępowania, jak również roszczeń które mogą im przysługiwać w zależności np. od dokonanych nakładów itp. Rolą adwokata od spraw spadkowych jest uregulowanie powyższej kwestii w sposób, o ile to możliwe bezkonfliktowy i sprawny.